Blog: Plannen maken lijkt tegenwoordig wel science fiction

Het moet ergens in de zomer van 2008 geweest zijn dat samen met mijn vrouw het idee tot stand kwam om in de zomer van 2020 een mooie reis te gaan maken. De kinderen zouden dan 11 en 13 jaar zijn. Mooie leeftijd om een deel van de wereld te gaan verkennen. De reden om het zo lang van te voren te plannen was om maandelijks een bedrag op zij te leggen zodat de kosten enigszins behapbaar bleven. Jaren gingen voorbij en trouw werd iedere maand een bedrag voor dit doel gespaard. In 2019 hadden we dit voornemen gedeeld met de kinderen aangezien het tijd werd om het idee om te zetten naar een concreet plan. Omdat de Grote Bosatlas nergens meer in huis te vinden was, werd met behulp van tablets en smartphones de halve wereld verkend. De mogelijkheden leken eindeloos! Alle continenten en mooie gebieden werden besproken. We werkten van long list naar short list toe en uiteindelijk zijn we na lang onderhandelen uitgekomen op een safarireis door Namibië. We lazen reisboeken en bekeken YouTube video's om alle mooie locaties in een juiste volgorde te zetten zodat deze in de geplande duur van drie weken bezocht konden worden. Met een gehuurde terreinwagen plus tent op het dak zouden wij een zelf geplande route gaan rijden langs alle van te voren afgestemde locaties. In januari 2020 hadden we de laatste puntjes afgehandeld en het wachten tot augustus kon beginnen. Er kon niets meer mis gaan! Toen brak Covid-19 uit in Nederland maar Namibië is dermate dunbevolkt dat kans op besmetting minimaal zou zijn. Vluchten werden geannuleerd maar KLM hield vol dat de vlucht naar Windhoek gewoon door zou gaan. Totdat we in lock-down gingen. Langzaam werd duidelijk dat deze reis in 2020 wel eens niet meer door zou kunnen gaan.

Gezien de huidige tijdsgeest lijkt voorgaande bijna wel sciencefiction. Lang van te voren plannen maken en deze ook gewoon tot uitvoering brengen, dat lijkt nu ver weg. Nu vakantie boeken voor komende zomer? Plannen maken zal wel lukken maar aan boeken hangt toch wel een zeker risico. Een risico waarvan we voor 2020 toch niet echt bewust waren.

Ook zakelijk gezien is het veel moeilijker om plannen om te zetten naar besluiten. Kijk bijvoorbeeld naar de kledingbranche. De wintervoorraad hangt onverkocht in de winkel terwijl een deel van de zomercollectie '20 nog in het magazijn hangt. Ga je dan investeren in een voorjaarscollectie of sla je deze maar over en zet je gelijk maar door naar een zomercollectie. Maar met welke middelen en hoe hoog is het risico dat je dan wel kan verkopen?

Ook binnen de energiebranche heb je nu te maken met nieuwe risico's als gevolg van Corona. Jarenlang kon je op basis van voorgaande jaren en marktverwachtingen redelijk goed voorspellen hoeveel aardgas of elektriciteit je ver vooruit moest inkopen om te kunnen voldoen aan het vraagpatroon. Met deze kennis en ervaring kon met een redelijk risicoprofiel/premie zelfs drie jaar van te voren contracten afgesloten worden met bedrijven en consumenten tegen een vaste prijs. Maar tijdens de Coronapandemie zijn deze vraagpatronen drastisch gewijzigd. Bedrijven liggen stil of draaien op halve kracht. Voor deze bedrijven is al energie ingekocht wat niet afgenomen wordt. Daarentegen verbruiken consumenten door het thuiswerken weer meer energie maar wel met een ander gebruikspatroon. Hierdoor hebben energiebedrijven energie over die ze op de korte termijnmarkt weer moeten verkopen. Dit geldt ook voor bedrijven die zelf rechtstreeks energie op de groothandelsmarkten hebben ingekocht. Vaak te veel wat ook weer op de markt verhandeld moet worden. Deze effecten geven weer onvoorspelbare reacties op de commodity markten met voor 2020 een prijsdrukkend effect.

Afhankelijk van de ingenomen posities van energiebedrijven en al genomen maatregelen is het effect voor 2021 ook weer onvoorspelbaar. Zitten ze short (anticiperen ze op een langer durende lock-down) en de lock-down duurt nog maar kort dan zal dit de commodity prijs doen opdrijven door de hogere vraag. Houden ze de posities vast en de lock-down duurt voort dan zal door het hogere aanbod dit de prijs doen dalen. Voor veel energiepartijen is dit een struggle aangezien ze dit soort risico's graag wensen af te dekken maar er vooralsnog geen wijsheid is hoe de pandemie zich verder gaat ontwikkelen.
Glastuinbouw ondernemers hebben naast de uitdagingen op gebied van energie ook te maken met uitdagingen op gebied van afzet. Lange termijn afzetcontracten gaven altijd zekerheid. Maar is dit nog wel zo in de huidige tijdsgeest? Kunnen de producten wel getransporteerd worden en blijft de vraag op niveau? Allemaal nieuwe onzekerheden.

Aan de andere kant biedt dit ook weer kansen voor ondernemers die beter op deze nieuwe situaties in kunnen spelen. In de Retail bijvoorbeeld zullen nieuwe kansen ontstaan met andere marktmodellen omdat bepaalde ondernemers ermee zullen stoppen. In de energiebranche zullen bedrijven opgekocht worden door energiebedrijven of nieuwkomers die hun zaakjes beter op orde hebben en in de glastuinbouw zal de consolidatie mogelijk verder doorzetten.

Ik voorzie dat markten onder toedoen van de pandemie zullen veranderen, nieuwe marktmodellen ontstaan en consolidatie in verschillende branches verder door zal zetten. Plannen maken lijkt in deze tijd misschien Sciencefiction maar het blijft belangrijk om in te blijven spelen op deze nieuwe kansen. En hoe het ook gaat lopen, het allerbelangrijkste is toch wel om met z'n allen gezond te blijven.

Bron: Rien Bot