Vincent Jansen: Bedankt Polen…

Wanneer je net als ik op 4 mei bent geboren, dan wordt oorlog je met de paplepel ingegoten. De vlaggen hangen half stok, het regent oorlogsfilms op TV en overal worden bloemen en kransen gelegd. En niet te vergeten: 2 minuten stilte en ‘the last post’. Niet bepaald een feestelijke happening op je verjaardag.

Als kind vond ik het echter machtig interessant. Die grote klok op de Waalsdorpervlakte en de 2 soldaten ernaast, strak in de houding. Uiteraard stelde ik hier heel veel vragen over, en zo werd er een zaadje geplant wat later zou uitgroeien tot een soort obsessie voor de Tweede Wereldoorlog. Als jonge jongen vond ik de stilte echter vooralsnog ‘vervelend’, vooral omdat ik midden in het feestgedruis op de klok moest letten. Je wilde immers niemand tegen de schenen schoppen door stug door te feesten. Ondanks dat het wel meerdere malen is gebeurd; dat we buiten bijvoorbeeld aan het barbecueën waren, harde muziek draaiden, en iemand riep: ‘Hé, moeten we niet stil zijn?’ En toen was het al 20.15…

Later kwam het besef: stilte uit respect voor de gevallenen. Wat is 2 minuten op een mensenleven? Vandaag de dag ben ik dus enorm gefascineerd door oorlogshistorie. Zo ben ik onlangs nog op Margraten geweest, waar ruim 15.000 Amerikanen liggen begraven. Lange rijen met witte kruizen, het blijft indrukwekkend. Dit laatste brengt me tot het onderwerp van deze blog. Er zijn namelijk maar weinig Nederlanders die weten wat Polen voor ons heeft betekent in de Tweede Wereldoorlog. Polen? Jazeker! Een schone taak voor mij om dit te vertellen, want de Pool zelf is hier namelijk enorm trots op.

Iedereen kent de oorlogsklassieker ‘A Bridge to far’, deze keert ieder jaar steevast terug op TV (inderdaad, op 4 mei). De film, met o.a. Anthony Hopkins en Sean Connery, verslaat het verhaal van operatie Market Garden en de Slag om Arnhem. In de film wordt vooral de Britten een heldenrol toegedicht, echter was er ook een belangrijke rol weggelegd voor de Poolse parachutistenbrigade ‘Najkrótsza Droga’ (langs de kortste weg) van generaal-majoor Sosabowski. In september 1944 landde deze brigade bij Driel met als missie de ingesloten Britse divisies te ontzetten.

Helaas door fouten en slecht beleid van de Britse militaire leiding is deze reddingsoperatie mislukt, en daarmee ook Market Garden. Zowel aan Britse als aan Poolse zijde waren er veel slachtoffers te betreuren. De Britten probeerden naderhand het falen af te schuiven op de Polen en zagen in Sosabowski de ideale zondebok. Maar na nader onderzoek is gebleken dat als het aan Sosabowski had gelegen, de operatie juist anders had gelopen. Hij wilde zijn brigade midden op de beroemde Rijnbrug laten landen (langs de kortste weg) en deze heroveren op de Duitsers. Sosabowski is dan ook postuum geëerd en daarmee ook zijn brigade. In Polen wordt hij gezien als een onbetwiste held en gezien als een voorbeeld voor wilskracht en moed.  

Wij Nederlanders zijn goed in het tonen van dankbaarheid. De Amerikanen, Britten en Canadezen worden altijd in 1 adem genoemd als het gaat om de bevrijding van Nederland. Maar bij deze dus ook een ‘dankjewel’ richting de Polen. Mocht je Poolse collega’s hebben, laat hen dan blijken dat je het verhaal van Sosabowski kent. Dan beginnen ze gelijk te stralen…

Bron: Vincent Jansen